.Στα ύψη ανεργία και κατάθλιψη

Ρεκόρ δεκαετίας στο ποσοστό ανεργίας και τον πραγματικό αριθμό ανέργων για τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο κατέγραψε η Ελληνική Στατιστική Αρχή στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, οι ψυχίατροι καταγράφουν αυξημένα κρούσματα κρίσεων άγχους και κατάθλιψης στον καιρό του ΔΝΤ.

Του Θεόφιλου Σιχλετίδη


Με την ανεργία στο 12,9% και τον πραγματικό αριθμό των ανέργων στις 54.200, το πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης φαίνεται πως πολύ σύντομα θα επιστρέψει στο 1999, όταν η ανεργία ανερχόταν στο 14,6% και οι άνεργοι στις 58.500. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στα τελευταία δέκα έτη η ανεργία και ο πραγματικός αριθμός των ανέργων στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης κατά το πρώτο τρίμηνο του κάθε έτους κινήθηκαν σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα και συγκεκριμένα τα τελευταία τρία χρόνια: στο πρώτο τρίμηνο του 2009 η ανεργία ήταν στο 11,4% και οι άνεργοι στις 49.700, το 2008 στο 9,1% και στις 40.700 και το 2007 στο 9% και στις 39.000 αντίστοιχα. Αυτή η αυξητική τάση δείχνει πως η Θεσσαλονίκη θα είναι ο βασικός πρωταγωνιστής στο «κραχ» της απασχόλησης, που τόσο η ΓΣΕΕ όσο όμως και το υπουργείο Εργασίας αναμένουν στο τρίτο τρίμηνο του 2010. Σχεδόν βέβαιο θεωρείται πως τότε, πάντα στα επίσημα στατιστικά στοιχεία, θα καταρριφθεί και το ρεκόρ (14,6% στο τέταρτο τρίμηνο του 1999) της δωδεκαετίας στην ανεργία και στον απόλυτο αριθμό ανέργων στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης.
Τα στατιστικά ρεκόρ ανεργίας όμως σπάνε συνολικά στην Κεντρική Μακεδονία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Αρχής μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2010 στην Κεντρική Μακεδονία ζούσαν 104.500 άνεργοι και το ποσοστό της ανεργίας ήταν στο 12,4%. Στα προηγούμενα τρία χρόνια κατά το πρώτο τρίμηνο του κάθε έτους στην Κεντρική Μακεδονία: Το 2009 η ανεργία ήταν στο 9,5% και οι άνεργοι στις 78.500, το 2008 στο 8,7% και στις 72.600 και το 2007 στο 9% και στις 75.500. Αξίζει να σημειωθεί πως ο απόλυτος αριθμός ανέργων που κατέγραψε η Στατιστική Αρχή στο πρώτο τρίμηνο του 2010 είναι ο μεγαλύτερος από το 1998 σε όλα τα τρίμηνα των τελευταίων δώδεκα ετών. Το προηγούμενο ρεκόρ, 102.200, σημειώθηκε στο τέταρτο τρίμηνο του 2004.
Παρότι τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής είναι αμείλικτα, η πλευρά των εργατικών συνδικάτων υποστηρίζει πως η πραγματικότητα είναι ακόμη χειρότερη. Τόσο το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης όσο και τα άλλα Εργατικά Κέντρα της Κεντρικής Μακεδονίας υποστηρίζουν πως η ανεργία είναι κατά 5 με 7 ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερη από αυτή των επίσημων στατιστικών μελετών. Οι συνδικαλιστές αποδίδουν αυτήν την απόκλιση τόσο στα μικρά δείγματα που χρησιμοποιεί η Στατιστική Αρχή όσο και στο ότι επιμένει να «μεταφέρει» τους μακροχρόνια ανέργους στον πληθυσμό των οικονομικά μη ενεργών πολιτών και να μην τους καταμετρά ως ανέργους.

Αυξάνονται οι μακροχρόνια άνεργοι

Με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής δεν συμφωνεί ούτε ο ΟΑΕΔ, που από την αρχή του 2010 καταγράφει σταθερά πάνω από 150.000 (150.810 στις αρχές του καλοκαιριού) εγγεγραμμένους ανέργους στην Κεντρική Μακεδονία. Από τη σύγκριση των στοιχείων Στατιστικής Αρχής και ΟΑΕΔ προκύπτει πως από τις μελέτες «διαφεύγει» η καταγραφή ενός στους τρεις ανέργους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ από τον Απρίλιο στην Κεντρική Μακεδονία παρατηρείται μία σχετική ύφεση τόσο των επιδοτούμενων ανέργων όσο και συνολικά των εγγεγραμμένων, η οποία, όπως φαίνεται, οφείλεται αποκλειστικά στις εποχικές προσλήψεις προσωπικού στους νομούς που παρουσιάζουν έντονη τουριστική δραστηριότητα. Εκείνο το στοιχείο που σταθερά καταγράφουν οι υπηρεσίες του ΟΑΕΔ στην Κεντρική Μακεδονία είναι η αύξηση, από τις αρχές του 2010, του αριθμού των εγγεγραμμένων μακροχρόνια ανέργων. Από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάιο (τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) ο πληθυσμός των μακροχρόνια ανέργων αυξήθηκε κατά 11.000 άτομα και αυτή η τάση δείχνει πως δεν επηρεάζεται ούτε από τις εποχικές προσλήψεις ούτε από τα προγράμματα επιδοτούμενων προσλήψεων του υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ. Ειδικότερα οι μακροχρόνια άνεργοι στην Κεντρική Μακεδονία, σύμφωνα με τον ΟΑΕΔ, τον Ιανουάριο ήταν 41.215, το Φεβρουάριο 45.854, το Μάρτιο 50.239, τον Απρίλιο (όπου για πρώτη φορά μέσα στο 2010 μειώθηκε ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων) 51.284 και το Μάιο 52.188.

Στο 25% η ανεργία μέχρι το τέλος του 2010

Αν δεν σταματήσει η επίθεση στον κόσμο της εργασίας, η αύξηση της ανεργίας θα είναι δραματική, υποστηρίζει ο πρόεδρος του παραρτήματος Θεσσαλονίκης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ Παναγιώτης Τσαραμπουλίδης.

- Πάμε σε έκρηξη της ανεργίας από το Σεπτέμβριο;

Η ανεργία παρουσιάζει μία σταδιακή άνοδο -εμείς βέβαια αμφισβητούμε τόσο τα στοιχεία της Στατιστικής Αρχής όσο και του ΟΑΕΔ- όλα τα προηγούμενα χρόνια και αυτό δεν οφείλεται στην κρίση, όπως το παρουσιάζουν σήμερα. Με την επίκληση της κρίσης ήδη υπάρχει μία έκρηξη της ανεργίας, καθώς οι επιχειρηματίες προσπαθούν να λύσουν τα διαρθρωτικά προβλήματα των επιχειρήσεών τους χρεώνοντάς τα πάντα στους εργαζόμενους.

- Και στη Θεσσαλονίκη;

Ο πρωτογενής τομέας έχει συρρικνωθεί, στο δευτερογενή τομέα έχουν κλείσει πολλές μεγάλες επιχειρήσεις, στη μεταποίηση πάνε χρόνια που οι βιοτεχνίες έχουν μεταφερθεί στα Βαλκάνια και στο εμπόριο το 25% των καταστημάτων είναι κλειστά. Τα πράγματα θα χειροτερεύσουν και σύμφωνα με τις δικές μας εκτιμήσεις η ανεργία είναι ήδη στο 20%, ένας στους τρεις μέχρι 30 χρόνων είναι άνεργος και μέχρι το τέλος του 2010 η ανεργία θα φτάσει το 25%.

- Η πορεία προς τα εκεί είναι μονόδρομος;

Αυτοί που θέλουν να περάσουν τις φθηνές απολύσεις, τις φθηνές προσλήψεις, την τριήμερη και την τετραήμερη εργασία και τη μερική απασχόληση επιδιώκουν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις μονόδρομου. Όμως υπάρχει τρόπος, για να αλλάξουν τα πράγματα, αρκεί όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους, ώστε να σταματήσει η ύφεση και να τονωθούν η αγορά και η οικονομία. Χρειάζονται συνέπεια και σοβαρότητα και να σταματήσει η επίθεση στον κόσμο της εργασίας. Πρέπει οι επιχειρηματίες να σταματήσουν τις μειώσεις των μισθών και τις απολύσεις, πρέπει να επενδύσουν από τα κέρδη που συσσώρευσαν τα προηγούμενα χρόνια και να είναι εντάξει στις φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις τους. Πρέπει και το κράτος να αναλάβει πρωτοβουλίες, για να βγουν ο αναπτυξιακός νόμος και το ΕΣΠΑ από τη χειμερία νάρκη, αλλά και οι τράπεζες να σταματήσουν να κρατούν κλειστές τις στρόφιγγες ιδιαίτερα σε δυναμικές επιχειρήσεις.


--------------------------------------------------------------------------------

Κρίσεις πανικού λόγω της κρίσης

Στο «ντιβάνι του ψυχιάτρου» φαίνεται ότι βρίσκουν καταφύγιο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι, καθώς η απορύθμιση της καθημερινότητας (έλλειψη σταθερής δουλειάς, μείωση εισοδήματος) δημιουργεί σε πολλούς την αίσθηση ότι χάνουν το έδαφος κάτω από τα πόδια τους.
Η ψυχιατρική επιστήμη (κάποιες από τις σχολές της) καταγράφει τη συσχέτιση της οικονομίας με την ψυχική υγεία από τις αρχές του 20ού αιώνα, αποτυπώνοντας τις επιπτώσεις που έχουν οι φάσεις τόσο της οικονομικής ανάκαμψης (καταναλωτικό μοντέλο) όσο και της ύφεσης στη συμπεριφορά.
Ήδη στα ιατρεία των ψυχιάτρων του ΙΚΑ, που υποδέχονται το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου της εργασίας, καταγράφεται αύξηση της προσέλευσης με μεγάλες λίστες αναμονής (έως και 32 ημέρες). Όπως λέει ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής Μόδης Γούναρης, που εργάζεται στο ιατρείο του ΙΚΑ Πύλης Αξιού στο Βαρδάρη, το οποίο καλύπτει μεγάλο μέρος των δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης, «η προσέλευση ασθενών έχει αυξηθεί αισθητά σε σχέση με το περασμένο καλοκαίρι. Ακόμη κι αν πάρουμε υπόψη παράγοντες όπως η διακοπή των ετήσιων συμβάσεων πολλών γιατρών του ΙΚΑ, που αντικειμενικά επιβαρύνει τους υπάρχοντες με επιπλέον ασθενείς, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την αύξηση που έχει σημειωθεί στο μέσον του καλοκαιριού».
Η αύξηση της προσέλευσης οφείλεται κατά κύριο λόγο σε αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές και ψυχοσωματικές εκδηλώσεις (σωματοποίηση συμπτωμάτων που έχουν τη ρίζα τους σε ψυχολογικά προβλήματα).
«Η ανεργία, η φτώχεια, η έλλειψη έμπνευσης και ελπίδας δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα, μέσα στο οποίο διαταράσσονται προσωπικές ισορροπίες, εκτρέφονται προβληματικές σχέσεις και επιδεινώνεται η έκβαση σοβαρών ψυχικών διαταραχών», λέει ο Μόδης Γούναρης.
Ο ίδιος περιγράφει τις τρεις βασικές παραμέτρους που συντελούν στην επιβάρυνση της ψυχικής υγείας, τονίζοντας ότι «το ζητούμενο είναι ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει ψυχολογικές διαταραχές να προσδιοριστεί απέναντι στο αίτιο που τις προκαλεί»:
- Η γενική ψυχοπιεστική κατάσταση λόγω της οικονομικής κρίσης.
- Η κατακρήμνιση σταθερών και αξιών, η έλλειψη συλλογικού προτάγματος σε πολιτικό επίπεδο.
- Η δόμηση του χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου (ο βαθμός ισορροπίας και εξαρτήσεών του, καθώς και συγκρότησης).


Αύξηση αυτοκτονιών στο πρώτο εξάμηνο του 2010 στη Θεσσαλονίκη

Μία ακραία όψη των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης αφορά τη διαφαινόμενη αύξηση κρουσμάτων αυτοκτονίας, καθώς και αποπειρών το τελευταίο χρονικό διάστημα. Αν και ειδικά οι τελευταίες είναι δύσκολο να καταγραφούν με αξιόπιστο τρόπο και πολύ περισσότερο να αποδοθούν τα αίτιά τους σε αμιγώς οικονομικούς λόγους, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ανησυχητικά αυξητικές τάσεις.
Γιατροί του ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης διατυπώνουν την άποψη ότι τα τελευταία δύο χρόνια έχουν αυξηθεί οι κλήσεις για επείγουσα μεταφορά αυτόχειρων.
Σύμφωνα με στοιχεία της αστυνομίας στο νομό Θεσσαλονίκης στο πρώτο εξάμηνο του 2010 καταγράφηκαν 21 θάνατοι από αυτοκτονίες και 19 απόπειρες έναντι 18 θανάτων και 12 αποπειρών το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2009. Τα στοιχεία φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν την αντιστροφή της εικόνας πως στην Ελλάδα σε αντίθεση με τις σκανδιναβικές χώρες δεν υφίσταται πρόβλημα με τις αυτοκτονίες, η οποία είχε αρχίσει να διαφαίνεται ήδη από τις αρχές του 2000 και αποτυπώθηκε σε έρευνα γιατρών του ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης. Από τη μελέτη, που είχε παρουσιαστεί στο 4ο ευρωπαϊκό συνέδριο επείγουσας ιατρικής στο Ηράκλειο το 2006, προέκυπτε ότι στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης από τους 664 θανάτους τραυματιών κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους στο νοσοκομείο οι 412 αφορούσαν τραυματίες από τροχαία, οι 55 αυτοχειρίες και οι 74 πτώσεις, απροσδιόριστο μέρος των οποίων αφορά αυτοκτονίες.
Αύξηση των κρουσμάτων αυτοκτονίας σε πανελλαδικό επίπεδο στους πρώτους μήνες του 2010 διαπίστωσε η μη κυβερνητική οργάνωση «Κλίμακα», χωρίς όμως να δίνει συγκεκριμένα συγκριτικά στοιχεία. Το 2008 η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία κατέγραψε 373 αυτοκτονίες έναντι 328 το 2007. Είναι γνωστό φυσικά ότι πολλές αυτοκτονίες δηλώνονται ως «ατυχήματα» για την αποφυγή του ισχυρού ακόμη κοινωνικού στίγματος.

ΚΩΣΤΗΣ ΚΕΚΕΛΙΑΔΗΣ





--------------------------------------------------------------------------------

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της ύφεσης

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΑΡΑΓΚΑΣ, ψυχίατρος, διευθυντής του ΕΣΥ στο ΨΝΘ
Η δυσμενής οικονομική συγκυρία, όπως και κάθε οξύ κοινωνικό πρόβλημα, επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στους πολίτες. Η εργασιακή ανασφάλεια λόγω κρίσης μπορεί να προκαλέσει άγχος, απαισιοδοξία ή κατάθλιψη στους εργαζόμενους αλλά και σημαντικότερα προβλήματα στην περίπτωση απώλειας της εργασίας. Οι επιπτώσεις όμως δεν είναι παρόμοιες σε όλα τα άτομα ούτε προκαθορισμένες.
Η σημαντικότερη παράμετρος που διαφοροποιεί τις ψυχολογικές επιπτώσεις είναι η προηγούμενη οικονομική κατάσταση του ατόμου. Αν η οικονομική κρίση έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της θέσης εργασίας ή τη σημαντική μείωση των εισοδημάτων του ατόμου, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να αντεπεξέλθει στις βασικές ανάγκες επιβίωσης της οικογένειας, τότε οι ψυχολογικές επιπτώσεις θα είναι πολύ σοβαρές έως και δραματικές και δεν θα οφείλονται σε κάποια νοσηρή προδιάθεση ή ενδογενή νόσο αλλά καθαρά στη δυσμενή οικονομική συγκυρία. Αντίθετα άτομα υψηλής οικονομικής επιφάνειας θα υποστούν ασήμαντες έως και μηδαμινές επιπτώσεις.
Στις οικογένειες μέσης οικονομικής κατάστασης, οι οποίες επηρεάζονται από την κρίση αλλά όχι σε επίπεδο βασικών αναγκών, οι ψυχολογικές επιπτώσεις εξαρτώνται και από την κουλτούρα που φέρουν τα άτομα. Αν εμφορούνται σε μεγάλο βαθμό από «καταναλωτικές αξίες», οι ψυχολογικές συνέπειες σε βάρος τους θα είναι σοβαρότερες απ’ ό,τι σε όσους έχουν επενδύσει στις ανθρώπινες σχέσεις ή σε άλλες αξίες.
Σημαντικό αντιστάθμισμα στις επιπτώσεις μιας οικονομικής κρίσης μπορεί να αποτελέσει η δομή της κοινωνίας. Όταν είναι αναπτυγμένες οι κοινωνικές σχέσεις, το άτομο δεν αισθάνεται μόνο στο πρόβλημά του και προσδοκά και στη συμπαράσταση της κοινωνίας.
Πολύ σημαντικός παράγοντας όμως, που διαφοροποιεί τις αντιδράσεις, είναι ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας συνειδητοποιεί τα αίτια της κρίσης. Αν πιστεύει ότι οφείλεται σε αντικειμενικούς λόγους, χωρίς να επιρρίπτει ευθύνη στην πολιτική ηγεσία, τότε ανάλογα και με τις οικονομικές επιπτώσεις που υφίσταται ενδέχεται να την αντιμετωπίσει στωικά. Αν όμως συνειδητοποιήσει πως η κρίση δεν αφορά όλους, ότι κάποιοι επωφελούνται ή τον κοροϊδεύουν, τότε η στωικότητα δίνει τη θέση της στην οργή και σε δυναμικές αντιδράσεις.
Αυτή η αδυναμία συλλογικού προκαθορισμού των ψυχολογικών επιπτώσεων και επομένως η μη προβλεψιμότητα των αντιδράσεων των ατόμων αποτελούν τη σημαντικότερη παράμετρο που προβληματίζει τα οικονομικά κέντρα, τα οποία ευθύνονται για τη διαμόρφωση του δυσμενούς οικονομικού περιβάλλοντος.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ