Η πόλη της Κόνιτσας και ο γύρος του Σμόλικα

 Mία από τις ομορφότερες αλπικές διαδρομές στην Ήπειρο, με τα πολλά "πρόσωπα" (από την μια κατάφυτος, από την άλλη γυμνός) του Σμόλικα, του δεύτερου ψηλότερου βουνού της χώρας. Μία κυκλική διαδρομή (Κόνιτσα - Βασιλίτσα, Βασιλίτσα - Κόνιτσα) που περνά από την χαράδρα του Αώου, την Δρακόλιμνη του Σμόλικα, περνά από υπέροχους πέτρινους οικισμούς και προσφέρει μαγευτική θέα στον ορεινό όγκο της Τύμφης.
Η πόλη της Κόνιτσας
Δεξιά, στο δυτικό ορίζοντα το βλέμμα φράζει η απότομη οροσειρά της Νεμέρτσικας. Στην αντίθετη κατεύθυνση ορθώνονται κάθετοι οι επιβλητικοί βράχοι της Γκαμήλας, γρανιτένιο σύνορο του κονιτσιώτικου κάμπου. Στο νότο, η Γκραμπάλα και ο ασάλευτος ίσκιος του Βίκου. Σε κοντινή απόσταση η χαμηλή βουνοσειρά της Βίγλας και ο δρόμος δαντελωτός σκαρφαλώνει πάνω της η δασοβριθής Τραπεζίτσα. Χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός οικισμός η πόλη της Κόνιτσας δίνει και παίρνει από τις ομορφιές που την περιβάλλουν.
Ο σύντομος περίπατος στην πόλη ξεκινά από την πλατεία και κατηφορίζει στην παλιά αγορά. Ανηφορίζετε από τα σκαλοπάτια για το Δημαρχείο της πόλης. Στα αριστερά ο δρόμος οδηγεί για τις παλιές γειτονιές της Κόνιτσας και το σπίτι της Χάκμως, της μητέρας του Αλή Πασά. Το ερειπωμένο σήμερα αρχοντικό χρονολογείται στους δύο τελευταίους αιώνες της τουρκοκρατίας. Μέσα από ερείπια ορθώνονται τοίχοι και κατασκευές που θυμίζουν τον όγκο και την επιβλητικότητα του αρχοντικού πριν την σταδιακή ερήμωσή του. Στη δυτική πλευρά του συγκροτήματος δεσπόζει ο κεντρικός πυλώνας εισόδου, διακοσμημένος με λιθανάγλυφα μοτίβα, που παριστάνουν αστερόσχημα, έφιππες μορφές, χορευτές, λύχνους αραβικού τύπου κ.α. Στο εσωτερικό, γκρεμισμένα από το χρόνο, θα βρείτε παλάτια, αποθήκες, στρατώνες, στάβλους. Κοντά, ψηλό σαν πύργος, στέκει και το αρχοντικό του Χουσεϊν μπέη 18ου αιώνα, εποχή σημαντικής ακμής της πόλης. Διώροφο αρχοντικό μεγάλων διαστάσεων που είχε εσωτερικά αξιόλογη ξυλόγλυπτη διακόσμηση στις οροφές, στις πόρτες, στα παράθυρα και στις κόγχες των τοίχων. Μετά την εγκατάλειψή του από τους ιδιοκτήτες στέγαζε για πολλά χρόνια το Γυμνάσιο Κόνιτσας. Έπειτα θα συναντήσετε τον ναΐσκο του Αγίου Γεωργίου με δημιουργίες των χιοναδιτών αγιογράφων. Ο ναός των Αγίων-Αποστόλων στη Λάκα και ο Μητροπολιτικός ναός του Αγίου-Νικολάου είναι οι μόνοι που σώζονται εντός του οικισμού από την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο Μητροπολιτικός ναός χτίστηκε στα 1842 στον τύπο της τρίκλιτης θολωτής Βασιλικής. Τον 16ο αιώνα ιδρύονται στην Κόνιτσα δύο μεγάλα τζαμιά. Το τζαμί "Χουσείν Σιάχ" (κατεδαφίστηκε στη δεκαετία του 1920), που χτίστηκε σύμφωνα με την παράδοση στα 1500 από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ τον Β' και το τζαμί "Σουλτάν Σουλεϊμάν", που σώζεται ερειπωμένο στη θέση Λάκα, δίπλα στο γεφύρι της Κόνιτσας.
Η διαδρομή
Μέσα από την πόλη της Κόνιτσας, κοντά στην πλατεία, στρίβετε στις πινακίδες για το Χιονοδρομικό Κέντρο της Βασιλίτσας. Ανεβαίνοντας, λίγα χιλιόμετρα μετά, στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία θα έχετε μία από τις καλύτερες πανοραμικές θέες της πόλης με θέα στο βάθος τις πλαγιές της Νεμέρτσικα. Από υψόμετρο 500μ. φτάνετε σταδιακά σε υψόμετρο 1000μ. Στα δεξιά σας έχετε το βουνό της Τραπεζίτσας, βουνό που διακρίνετε για την βλάστησή του μέχρι τα 2000μ. υψόμετρο. Στα 6-7χλμ της διαδρομής θα βρείτε κιόσκι, δίπλα στο μνημείο Εθνικής Αντίστασης, για να απολαύσετε τη θέα στην χαράδρα του Αωού. Η διαδρομή αρχίζει και γίνεται πραγματικά απολαυστική με μοναδική θέα προς τις κορυφές της Τύμφης. Το Ζαγοροχώρι που παρατηρείτε απέναντι είναι το Βρυσοχώρι. Τους βροχερούς μήνες σε πολλά σημεία μέσα από τους πανύψηλους βράχους σχηματίζονται καταρράκτες. Μετά από 18χλμ φτάνετε στο πρώτο χωριό της διαδρομής σας, το Ελεύθερο. Λίγο πριν το χωριό υπάρχει κιόσκι και θέση θέας προς την Γκαμήλα, την Τραπεζίτσα και την χαράδρα του Αωού. Μέσα στο χωριό θα βρείτε ένα καφενείο. Στην έξοδο του χωριού στρίβετε στην πινακίδα και βρίσκετε 150μ. από τον κεντρικό δρόμο τον ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου. Συνέχεια της διαδρομής σας και συναντάτε το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία με τη θέα από τις κορυφές της Τύμφης να σας συνοδεύει πάντα. Τρία έως τέσσερα χιλιόμετρα μετά το Ελεύθερο, θα βρείτε στροφή στα αριστερά για το Καταφύγιο του Σμόλικα. Χωματόδρομος 7χλμ σας οδηγεί για το Καταφύγιο, από όπου η πεζοπορία για την Δρακόλιμνη του Σμόλικα διαρκεί 2ώρες.
Πανέμορφη με βιόλες, ορχιδέες, αγριομενεξέδες, σαξιφραγκιές και κρίνους στις παραλίμνιες περιοχές, η Δρακόλιμνη του Σμόλικα, η δεύτερη σε μέγεθος μετά την Γκαμήλα Δρακόλιμνη της χώρας βρίσκεται στην δυτική κλιτύ του Σμόλικα και είναι η πιο δημοφιλής λόγω της ευκολίας πρόσβασης της. Η Ντιβιρλίγκα, όπως αλλιώς λέγεται στα βλάχικα, βρίσκεται σε υψόμετρο 2200μέτρων κάτω από τον κώνο που σχηματίζει η κορυφή του βουνού. Έχει έκταση 3 με 4 στρέμματα και μεγάλο βάθος. Για να φτάσετε στη λίμνη υπάρχουν πολλά σημεία εκκίνησης με διαφορετικούς βαθμούς δυσκολίας. "Καταφύγιο Σμόλικα" (τηλ. 6946670565)
Στη συνέχεια της διαδρομής σας μπαίνετε στο χωριό Παλιοσέλλι. Καινούργιος ασφαλτοστρωμένος δρόμος στρίβει μέσα από το χωριό δεξιά και οδηγεί στο Βρυσοχώρι στα 11χλμ. Στο χωριό μπορείτε να καθίσετε στο "Στέκι του Μητσάρα". Το χωριό αποτελεί ένα ακόμη σημείο εκκίνησης (το πιο γνωστό) για την Δρακόλιμνη του Σμόλικα. Στην έξοδο του χωριού θα βρείτε παγκάκι με την ελληνική σημαία με θέση θέας. Από εδώ κατά σειρά βλέπετε από τα δεξιά προς τα αριστερά τις κορυφές της Τύμφης Γκαμήλα, Καρτερό, Μεγάλα Λιθάρια, Γκούρα και Επτά Πύργοι. Επόμενος σταθμός της διαδρομής σας το χωριό Πάδες, όπου στην είσοδο του χωριού θα βρείτε τον ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων. Από τους Πάδες έχετε πλέον οπτική επαφή με τις κορυφές του Σμόλικα. Στο χωριό των 8 κατοίκων αξίζει να καθίσετε σε ένα από τα δύο ταβερνάκια, για τσίπουρο και για μεζέ. Απέναντι από την ταβέρνα στου "Ανάσα τον Οντά" ξεκινά δασικός δρόμος όπου έπειτα από μισή ώρα πορείας καταλήγει σε μια στάνη από όπου ξεκινά το πεζοπορικό μονοπάτι για την Δρακόλιμνη του Σμόλικα. Αυτός είναι και ο πιο σύντομος δρόμος για να φτάσετε στην Δρακόλιμνη. Μετά τους Πάδες αποκαλύπτεται μπροστά σας ο ορεινός όγκος της Βασιλίτσας. Στο βουνό Κλέφτης θα δείτε τις καμένες πλαγιές από την πρόσφατη φωτιά που έπληξε την περιοχή. Συνέχεια της πορείας σας με προορισμό το χωριό Άρματα με την εκκλησία του Αγ. Νικολάου να δεσπόζει στο κέντρο του χωριού. Πάνω στην γέφυρα θα συναντήσετε ένα αναστηλωμένο νεροπρίονο, από τα ελάχιστα διατηρημένα σε όλη την Ελλάδα. Ακριβώς απέναντι ακολουθώντας το μικρό μονοπάτι προς το μικρό γεφύρι, θα δείτε ένα παλιό ερειπωμένο παλιό νερόμυλο. Συνεχίζετε για το τελευταίο χωριό της Ηπείρου το Δίστρατο. Μετά τις κεραίες, πάνω στο δρόμο θα έχετε μια αμφιθεατρική θέα του χωριού. Πριν την είσοδο του χωριού ξεκινά δύσκολος χωματόδρομος 19χλμ που οδηγεί στην Σαμαρίνα. Στο μεγάλο χωριό έχετε πολλές δυνατότητες εστίασης. Ανηφορίζετε από Δίστρατο για το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας με θέα στα αριστερά σας τον Σμόλικα και μπροστά σας την Βασιλίτσα. Ενάμιση χιλιόμετρο πριν το χιονοδρομικό κέντρο, μικρό μονοπάτι με ξύλινα σκαλοπάτια οδηγεί στην μικρή λίμνη Δίστρατου. Φτάνετε σε 1721μ. υψόμετρο. Από το Χιονοδρομικό κέντρο βλέπετε τον Όρλιακα και το χωριό Φιλιππαίοι ,σε κάμπο πλέον της Μακεδονίας. Στη διασταύρωση στρίβετε αριστερά για το ιστορικό και φημισμένο βλαχοχώρι της Σαμαρίνας, στα 13χλμ. Το χωριό, στα σύνορα Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου ανταγωνίζεται με την Αετομηλίτσα για το ποιο είναι το ψηλότερο χωριό της Ελλάδας. Στο χωριό αξίζει να κατηφορίσετε για την Μεγάλη Παναγία, τον μητροπολιτικό ναό της Σαμαρίνας. Πρόκειται για μία μεγάλη σε μέγεθος τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με το εσωτερικό της να κοσμείται από τοιχογραφίες Σαμαριναίων αγιογράφων. Περπατώντας προς τα πίσω από το ναό θα παρατηρήσετε το πεύκο που έχει φυτρώσει στο τεταρτοσφαίριο της κόγχης του Ιερού. Στην πλατεία του χωριού, στα 1450μ. υψόμετρο καθίστε για να φάτε ντόπια κρέατα, σε μια περιοχή όπου την άνοιξη 60χιλ. ζώα βοσκούν στην περιοχή. Φεύγοντας από το χωριό ακολουθώντας το δρόμο προς Αγ. Παρασκευή θα δείτε μια σειρά από στάνες. Φτάνετε στο ψηλότερο σημείο της διαδρομής σας στα 1550μ. υψόμετρο. Λίγο μετά τον αυχένα, 4-5χλμ μετά την Σαμαρίνα, θα δείτε ένα κιόσκι με την αρχή του μονοπατιού 2ωρών για το χωριό Φούρκα.
Η βλάστηση, έπειτα από μια διακοπή γυμνού τοπίου, επιστρέφει με πυκνό δάσος. Στρίβετε δεξιά για το χωριό Φούρκα με τους 4 κατοίκους παρακάμπτοντας για περίπου 2χλμ τη διαδρομή σας. Επιστρέφετε και αρχίζετε να κατηφορίζετε για την Αγ. Παρασκευή. Με θέα την χαράδρα που σχηματίζει ο Βουρκοπόταμος, ένας παραπόταμος του Σαραντάπορου, κατηφορίζετε σε υψόμετρο, ανακαλύπτοντας ένα ακόμη πρόσωπο του Σμόλικα, με πυκνό ελατόδασος να καλύπτει όλη την πλαγιά. Φτάνετε στο μεγάλο χωριό της Αγ. Παρασκευής με τους 80κατοίκους. Πάνω στον δρόμο θα δείτε τον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Συνεχίζετε πλάι στην κοιλάδα και τον παραπόταμο, σε χαμηλό υψόμετρο, με λιγότερες στροφές. Περίπου 10χλμ μετά βρίσκετε την στροφή για ένα από τα ομορφότερα χωριά της διαδρομής σας, την Πουρνιά (στροφή στην πινακίδα προς ξενοδοχείο Περιστέρω). Στενός δρόμος 3χλμ θα σας οδηγήσει στο χωριό. Πριν την είσοδο του χωριού θα συναντήσετε το δίτοξο πέτρινο γεφύρι της Μαύρης Πέτρας, χτισμένο το 1835. Ανεβαίνοντας στο γεφύρι, θα αντικρίσετε απέναντι, στο ψηλότερο σημείο του μαύρου βράχου (από όπου πήρε την ονομασία το γεφύρι), την βραχογραφία του Παντοκράτορα. Στην κεντρική πλατεία του χωριού δεσπόζει η εκκλησία των Αγ. Ταξιαρχών με το σχολείο. Αξίζει να αφιερώσετε χρόνο και να περπατήσετε στα πέτρινα καλντερίμια έως το ψηλότερο σημείο του πετρόκτιστου χωριού που κρατά την παλιά αρχιτεκτονική. Αξιοσημείωτο επίσης το καφέ "Εξάρχεια" κάτω από την κεντρική πλατεία για να πιείτε τσίπουρο, όνομα προς τιμήν του ευεργέτη του χωριού. Φτάνοντας προς το τέλος της διαδρομής σας θα συνεχίσετε για 4χλμ για να φτάσετε στον κεντρικό επαρχιακό δρόμο Κόνιτσας - Κοζάνης.
Κατηφορίζοντας προς Κόνιτσα λίγα χιλιόμετρα μετά στρίβετε για τα πέτρινα, αυθεντικά ηπειρώτικα χωριά Μόλιστα και Γαναδιό, τις πέτρινες φωλιές στις υπώρειες του Σμόλικα, αν και δεν ανήκουν διοικητικά στον Δήμο Μαστοροχωριών, βρίσκονται γεωγραφικά και ιστορικά στην καρδιά των χωριών των κτιστάδων. Η Μόλιστα των νερών και των μαστόρων, από τα φημισμένα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας, χτισμένη σε ένα παρθένο τοπίο, είναι ένα αυθεντικό ηπειρώτικο χωριό. Στους μετανάστες, πλούσιους εμπόρους και μαστόρους που μεγαλουργούσαν στο Βουκουρέστι και στο Κάιρο οφείλονται τα παλιά αρχοντικά, που ανακαινίστηκαν πρόσφατα και οι εκκλησίες. Στη μέση του χωριού ο Άγιος Νικόλαος, χτίστηκε το 1864.Το χωριό δεν κατοικείται το χειμώνα , ωστόσο λειτουργεί ξενώνας όλο τον χρόνο. Στο Γαναδιό στην κεντρική πλατεία δεσπόζει ο ναός Ταξιαρχών. Όλο το χωριό είναι ένα κόσμημα της πέτρας και αξίζει να το περπατήσετε και να καθίσετε στο καφενείο του χωριού. Στην Πουρνιά περπατήστε στα πέτρινα καλντερίμια φτάνοντας έως το ψηλότερο σημείο του χωριού που κρατά την παλιά αρχιτεκτονική. Συνεχίζοντας νότια στην επαρχιακή οδό φτάνετε στην αφετηρία της διαδρομής σας, στην πόλη της Κόνιτσας.

Κείμενο: Σεφεριάδης Γ.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ