Μια ώρα από Θεσσαλονίκη

Απολαυστικές εκδρομές στον «άγνωστο» Χορτιάτη και στο καταπράσινο Παγγαίο

Κείμενο: Δ. Δανιηλίδης, Φωτο: Αλ. Αβραμίδης

1. ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ
Γραφικά χωριά, υπέροχες διαδρομές
Ο εν πολλοίς άγνωστος ορεινός όγκος Θεσσαλονίκης κρύβει γραφικά χωριά, παράδοση και έθιμα, πληθωρική φύση και ευκαιρίες για υπαίθριες δραστηριότητες, σε απόσταση μόλις 30 - 50 χλμ. από την πόλη.
Στρίβοντας από την αερογέφυρα της Θέρμης (15ο χλμ. από το κέντρο), μπήκαμε στο δρόμο Θεσσαλονίκης - Πολυγύρου. Στο 20ό χλμ. συναντήσαμε τη Νέα Ραιδεστό, στο 23ο χλμ. τα εδώ και χρόνια κλειστά λουτρά Θέρμης και στο 27ο χλμ. αφήσαμε το δρόμο, στρίψαμε αριστερά με κατεύθυνση τα τρία χωριά. Επειτα από άλλα 3 χλμ. στρίψαμε αριστερά, ακολουθώντας την ταμπέλα Περιστερά. Το υπόλοιπο των 6 χλμ. της διαδρομής είναι ανηφορικό και με στροφές, με τον ορεινό όγκο του Χορτιάτη να πλησιάζει μπροστά μας, την κοιλάδα του Ανθεμούντα με τα πολλά θερμοκήπια να βρίσκεται πίσω μας και πέρα στο βάθος να σχηματίζεται ο Θερμαϊκός κόλπος. Πουρνάρια, βραχώδεις σχηματισμοί και ποιμνιοστάσια δημιουργούν μια απροσδόκητη -τηρουμένων των αναλογιών- εικόνα άγριας δύσης, πριν φτάσουμε στην αμφιθεατρικά χτισμένη Περιστερά, περίπου στα 600 μ.

ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ
Η Περιστερά είναι ένας παλιός οικισμός, ο οποίος το 964 μ.Χ. παραχωρήθηκε στη Μονή Μεγίστης Λαύρας. Το περπάτημα στα ανηφορικά στενοσόκακα αποκαλύπτει ενδιαφέροντα δείγματα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Η μικρή κεντρική πλατεία του χωριού «Μάνα» με τον πλάτανο, το καφενεδάκι του '50 και τη βρύση-πηγή αποτελούν την πιο αντιπροσωπευτική εικόνα της Περιστεράς του χθες. Πάνω ακριβώς από την πλατεία δεσπόζει ο βυζαντινός ναός του Αγίου Ανδρέα, ο οποίος αποτελεί το καθολικό της παλιάς Μονής Περιστερών του 870 μ.Χ. Τα γύρω στενά με τα ασπρισμένα σπίτια και την πέτρα αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα για περίπατο τμήματα του χωριού. Πάνω από το ναό υπάρχει μια δεύτερη πλατεία, ιδανικό σημείο εκκίνησης για πεζοπορία. Από εδώ περπατήσαμε ένα βατό, ανηφορικό δασωμένο μονοπάτι, το οποίο μας έβγαλε, έπειτα από περίπου 300 μ., στο ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους. Κινούμενοι ανατολικά για περίπου 300 μ. ακόμη, βγήκαμε σε ένα ύψωμα με κιόσκι, στη θέση «Στης Πέρδικας τα σπίτια». Από εδώ τα βλέπεις όλα: τον κάμπο του Ανθεμούντα, την κορυφή του Χορτιάτη, όλο τον Θερμαϊκό. Ιδανικό σημείο για να αποχαιρετήσει κανείς την ημέρα, απολαμβάνοντας ένα ατμοσφαιρικό ηλιοβασίλεμα.

ΣΤΟ ΛΙΒΑΔΙ
Αφήνοντας την Περιστερά, κινηθήκαμε 7 χλμ. ανατολικά, φτάνοντας μέσα από μια ευχάριστη φιδίσια διαδρομή στο Λιβάδι, ένα χωριό αμφιθεατρικά χτισμένο στα 750 μ. Και εδώ σώζονται δείγματα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής - κάποια αναπαλαιωμένα, άλλα όχι. Η κεντρική άνετη πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο προσελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, όπως και η πέτρινη εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, χτισμένη το 1818, λίγο πιο πάνω.
Ακολουθώντας ένα χωματόδρομο από το χωριό, με κατεύθυνση τις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη, βρεθήκαμε, έπειτα από 2 χλμ. δρόμου -με παρέα βελανιδιές, οξιές και καστανιές-, στη θέση Κρανιά Λιβαδίου και στην αγροτοτουριστική μονάδα «Αραβάνι».
Η μονάδα ανήκει στην οικογένεια του Ιωάννη Μιχαηλίδη και αφορμή για τη δημιουργία της στάθηκαν η πολυετής αγάπη και η ενασχόλησή του με τα άλογα. Η μονάδα διαθέτει οργανωμένο κέντρο ελεύθερης ιππασίας, στίβο εξοικείωσης αρχαρίων, υποδομή για ορεινή ποδηλασία (με 14 ποδήλατα), ασφαλή παιδική χαρά, φάρμα ζώων και εστιατόριο-καφέ. Στον οργανωμένο στάβλο φιλοξενούνται δεκαπέντε άλογα ελληνικής φυλής και ένα ζευγάρι πόνι, ενώ στη φάρμα κατοικούν περιστέρια, κότες, κατσικάκια, πρόβατα και κουνελάκια. Η δασώδης πλαγιά, με τη θέα πολλών δεκάδων χιλιομέτρων προς τις λίμνες και τους ορεινούς όγκους Χολομώντα και Ομβριανού, προσφέρονται για ιππασία, πεζοπορία ή ποδήλατο βουνού.
Ο έμπειρος στα άλογα Αιγύπτιος Ρούντα με χαρά συνοδεύει τους επισκέπτες σε ολιγόωρες ή πολύωρες ιππήλατες δασικές διαδρομές. Μια προτεινόμενη ομαλή διαδρομή, διάρκειας μισής ώρας, είναι αυτή προς το εκκλησάκι της Παναγίας. Ο περιφερειακός γύρος του αγροκτήματος φτάνει τα 6 - 7 χλμ., γίνεται μέσα από δάσος και διαρκεί περίπου μία ώρα. Υπάρχει επίσης η διαδρομή στο ξωκλήσι-αγίασμα του Αγίου Χαραλάμπους, διάρκειας δύο ωρών. Για γκρουπ 2 - 3 ατόμων το κόστος ανά άτομο, ανά ώρα, με την παρουσία συνοδού φτάνει τα 20 ευρώ.
Δύο καλές διαδρομές για πεζοπορία και ποδήλατο βουνού είναι η δασική διαδρομή προς το εκκλησάκι της Παναγίας, μήκους 2 χλμ. (με επιστροφή) και η επίσης δασική διαδρομή Αραβάνι - Λιβάδι, μήκους 4 χλμ. με επιστροφή. Υπάρχουν, πάντως, πολλές ακόμη δασικές διαδρομές που μπορεί να διανύσει κανείς σε αυτό τον καταπράσινο και ανέγγιχτο από τον μαζικό τουρισμό τόπο.

ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΒΑΔΙ ΣΤΑ ΠΕΤΡΟΚΕΡΑΣΑ
Η διαδρομή αυτή των 11 χλμ. είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες της περιοχής. Πευκοδάσος και δάση από οξιές, καστανιές και βελανιδιές εναλλάσσονται με μικρές καταπράσινες κοιλάδες και βραχώδη λοφάκια. Πρόκειται για μια ήρεμη ειδυλλιακή διαδρομή, στο 5ο χλμ. της οποίας και στα όρια των Δήμων Βασιλικών (ανήκει η Περιστερά και το Λιβάδι) και Καλλινδοίων (ανήκουν τα Πετροκέρασα), στα δεξιά, ανηφορικός χωματόδρομος μέσα από γραφική δασική διαδρομή οδηγεί στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, στην ψηλότερη κορυφή του Ομβριανού (1.009 μ.). Στα 6,5 χλμ. διαδρομής, η οποία στο μεταξύ αρχίζει να γίνεται κατηφορική, συναντάμε στο δεξί μας χέρι την πηγή Μακροκοπάνα με τον ομώνυμο σκιερό, καταπράσινο χώρο δασικής αναψυχής. Αλλα 4 χλμ. δρόμου μάς οδηγούν στα Πετροκέρασα, στα 600 μ. υψόμετρο, ένα χωριό-πρότυπο σε πανελλαδικό επίπεδο. Και αυτό διότι κατόρθωσε, έχοντας έναν δραστήριο πρώην κοινοτάρχη (κ. Καλαφάτη), να κινητοποιηθούν οι κάτοικοι φροντίζοντας τους κήπους τους, ασβεστώνοντας τα σπίτια τους και απομακρύνοντας από το χωριό τα γεωργικά μηχανήματά τους. Το ότι τα αυτοκίνητα εξορίστηκαν… διά ροπάλου από την πλατεία δημιούργησε μια πολύ ευχάριστη εικόνα, με παγκάκια, καφενεδάκια και ταβέρνες. Στα παραδοσιακά σοκάκια του χωριού θα δείτε χαγιάτια, σπιτικούς φούρνους, πορτάρες και γραφικές καμινάδες. Στην πολύ αξιόλογη κεντρική εκκλησία του Προφήτη Ηλία, εδώ και 250 χρόνια, κάθε χρόνο την Κυριακή των Βαΐων γίνεται η υποδοχή και η φιλοξενία του Τιμίου Ξύλου από την Ι. Μ. Ξηροποτάμου Αγίου Ορους.

ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Αφανός (Περιστερά, τηλ. 23960-51.248, 51.254, 6932-429.698). Πετρόκτιστος ξενώνας με πανοραμική θέα. Διαθέτει 12 δωμάτια, ταβέρνα, αίθουσα πρωινού, μπαρ-καθιστικό με τζάκι, αυλή και παιδική χαρά, εξοπλισμό για τοξοβολία, πινγκ πονγκ και ποδήλατα βουνού. Είναι η μόνη μονάδα διαμονής στο χωριό.
Ανώγι (Πετροκέρασα, τηλ. 6976-570.658). Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία, είναι ο μοναδικός ξενώνας του χωριού και διαθέτει τρία δωμάτια.

ΠΟΥ ΝΑ ΦATE
• Στην Περιστέρα, όλες οι ταβέρνες λειτουργούν καθημερινά, σερβίροντας κυρίως ντόπια κρεατικά(κατσικάκι, κοκορέτσι, κοντοσούβλι, παϊδάκια,χωριάτικα λουκάνικα, γίδα βραστή κ.ά.).
• Κουκουνίκος (τηλ. 23960-51.231), Δροσιά (τηλ. 23960-51.229), Κώττης (τηλ. 23960-51.107), Πλάτανος (τηλ. 23960-51.218) και Καφεμεζεδοπωλείο «Εδώ θα βρεις τον φίλο σου» (τηλ. 6947-682.301) - το πρώην καφενείο του χωριού, που λειτουργούσεαπό το 1951, διατηρεί την ίδια νοσταλγική εικόνα.
• Και στο Λιβάδι τα ντόπια, φρέσκα κρεατικά έχουν τον πρώτο λόγο. Τα Πλατάνια (τηλ. 23960-61.375, 6977-800.871) είναι η μόνη ταβέρνα που λειτουργεί καθημερινά στο χωριό. Οι υπόλοιπες λειτουργούν μόνο τα Σαββατοκύριακα, τις γιορτές και τις αργίες: Αλλοτινό (τηλ. 6973-223.407), Το Στέκι του Θέμη (23960-61.276), Η Ωραία Θέα (23960-61.488), Το Λιβάδι (τηλ. 23960-61.250).
• Στα Πετροκέρασα, δοκιμάστε κοκορέτσι, αγριογούρουνο, διάφορα κυνήγια, κότσι χοιρινό, γίδα στη γάστρα, φασόλια φούρνου, τουρσιά κ.ά. Στις ταβέρνες Kosmos (τηλ. 23930-71.409), Μιχάλης (τηλ. 23930-71.411) και Ανώγι (τηλ. 6976-570.658) που είναι ανοιχτά καθημερινά, καθώς και στον Βλάχο (τηλ. 23930-71.330) που ανοίγει τα Σαββατοκύριακα. Για επιδόρπιο (καφέδες, ζεστά ροφήματα, γλυκά του κουταλιού κ.ά.) προτιμήστε τη Μέλισσα (τηλ. 6978-656.459), που σερβίρει και μεζέδες για τσίπουρο, και το Cherries Rock (τηλ. 23930-71.297).

ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ
Στο κοινοτικό γραφείο στεγάζεται λαογραφική συλλογή.
Στην περιοχή λειτουργούν δύο επισκέψιμα παλαιοημερολογίτικα μοναστήρια, η Μονή Αδελφόθεου (ανδρικό) και η Μονή Παντανάσσης (γυναικείο).
Υπάρχουν αρκετά ξωκλήσια: του Αγίου Γεωργίου, με το όμορφο αλσύλλιο, της Μεταμόρφωσης του Κυρίου και της Αγίας Τριάδας. Σε ιδανικό περιβάλλον και τα τρία για πικνίκ και χαλάρωση στη φύση.
Οι Περιστεριανοί, το βράδυ της Ανάστασης, καίνε τον Αφανό στο ομώνυμο ύψωμα, βάζοντας φωτιά σε στοίβα 4 - 5 μέτρων από ξύλα και πουρνάρια.

ΛΙΒΑΔΙ
Τοποθεσία Πεύκα: Στο 1,5 χλμ. του δρόμου Λιβάδι - Πετροκέρασα θα συναντήσετε πευκοδάσος με θέα στην πεδιάδα του Ανθεμούντα. Εδώ υπάρχει χώρος αναψυχής, βρύση και το ξωκλήσι του Αγίου Ραφαήλ.
Στα 3,5 χλμ. του ίδιου δρόμου θα συναντήσετε βατό χωματόδρομο στα δεξιά σας, το αριστερό σκέλος του οποίου, έπειτα από 500 μ. οδηγεί σε ξέφωτο (τοποθεσία Καλογερικό) με πολύ ωραία θέα προς τη Μονή Αγίας Αναστασίας και τον κάμπο. Από το σημείο αυτό γίνονται απογειώσεις παραπέντε (αλεξίπτωτου πλαγιάς) της Αερολέσχης Θεσσαλονίκης (τηλ. 2310-476.000).
Και βέβαια αξίζει να επισκεφτείτε τη Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, και ένα πολύ παλιό μοναστήρι, την Αγία Θεοφανώ (από την αυτοκράτειρα του Βυζαντίου που ευεργέτησε το μοναστήρι το 888 μ.Χ.). Επειτα από πολλές περιπέτειες,το μοναστήρι ανοικοδομήθηκε το 1832.

ΠΕΤΡΟΚΕΡΑΣΑ
Λαογραφικό Μουσείο: Ενα από τα καλύτερα του νομού Θεσσαλονίκης, με 700 ταξινομημένα αντικείμενα.
Τρία παραδοσιακά εργαστήρια: Αποστακτήριο τσίπουρου, Πιεστήριο εξαγωγής μελισσοκεριού και Αλευρόμυλος με μυλόπετρες.
Διαδρομή για πεζοπορία: Από τη θέση Μακροκοπάνα ξεκινά δασικό ανηφορικό μονοπάτι με 900 ξύλινα σκαλάκια, το οποίο οδηγεί στην κορυφή του Ομβριανού (1.009 μ.).
Διαδρομή για πεζοπορία ή 4Χ4: από τη θέση Παλιομάνα στην κορυφή του Ομβριανού.
Πικνίκ: Στους χώρους δασικής αναψυχής δίπλα στα ξωκλήσια Αη Γιώργη, Αη Γιάννη, Αγίας Τριάδας, Παναγίας και Αγίου Αθανασίου.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Δήμος Βασιλικών: τηλ. 23960-24.040, http://www.vasilika.gr/
Δήμος Καλλινδοίων: τηλ. 23930-32.122, http://www.dimoskalindoion.gr/

http://www.kathimerini.gr/